Taniec współczesny jest oparty na idei baletu, ale pozbawiony sztywnych reguł, które charakterystyczne są dla widowisk baletowych. Bardzo ciekawy rozwój tej dziedziny sztuki notuje się także w Polsce.
Tym bardziej warto jest zająć się przez chwilę jego korzeniami: jak kształtowała się idea tańca współczesnego? Oto kilka faktów, które warto znać.
Taniec współczesny to bardzo ciekawe przekształcenie baletu, gdzie sztywne zasady zastąpiono indywidualnym spojrzeniem na ekspresję artysty. Twórcy tej dziedziny znali zasady rządzące widowiskiem baletowym, ale wykorzystywali je w odmienny sposób tak, żeby móc pokazywać na scenie własne ruchy, kroki i muzykę.
Rozkwit tańca współczesnego miał miejsce niemal sto lat temu, bo w latach 30. XX w. Wtedy to trafił on do Stanów Zjednoczonych, gdzie szybko stał się popularny. Wcześniej znany był w Europie, ale to za oceanem najpełniej się rozwinął.
W stworzeniu oryginalnego charakteru tańca współczesnego bardzo duży udział wzięły trzy kobiety: Isadora Duncan, Ruth St. Denis i Marta Graham. Czym zasłynęły?
Kobieta o bardzo barwnym życiu, żona poety Siergieja Jesienina, stała się słynna właśnie dlatego, że potrafiła odrzucić sztywne baletowe reguły i stworzyć własny, w pełni oryginalny styl.
Jej postawa opierała się na silnym sprzeciwie wobec ograniczeń, które nakładał klasyczny taniec. Odrzuciła między innymi strój (spódniczkę tutu) i baletki, charakterystyczny dla niej był taniec bez obuwia, z rozpuszczonymi włosami i w greckiej tunice. Jej życie zakończyło się tragicznie w 1927 r., kiedy to zginęła w wypadku samochodowym. Wcześniej była związana z inną wielką i tragiczną postacią kultury – rosyjskim poetą Sergiuszem Jesieninem.
Nazywano ją ‘’pierwszą damą amerykańskiego tańca’’. W przeciwieństwie do Isadory Duncan, St. Denis była gruntownie wykształcona i świadomie poszukiwała nowych dróg, by wyrazić swoją ekspresję artystyczną. Również ona tańczyła boso, wyznawała absolutną swobodę w dobieraniu ruchu, odchodziła od zasad tańca klasycznego. Taniec wiązał się dla niej z pewnego rodzaju mistycznym przeżyciem.
Zasłynęła przede wszystkim pracą nad udoskonaleniem ruchu scenicznego. Bardzo ważna była dla niej motoryka ruchu człowieka i minimalizm jeśli chodzi o ozdobniki czy nawet wygląd sceny. Ruch miał wyrażać emocje i być związany ze stanami ducha człowieka. Plastyczne i ciągłe ruchy określała za pomocą autorskiej terminologii, która zdobyła uznanie na całym świecie.
W jaki sposób rozpoczęła się historia tańca współczesnego w Polsce? Za żelazną kurtyną nowinki święcące sukcesy za oceanem przenikały z dość dużym opóźnieniem.
Przełomem okazały się być działania słynnego choreografa Conrada Drzewieckiego, który w 1973 r. powołał Polski Teatr Tańca – Balet Poznański. To w Poznaniu rozpoczęto charakterystyczne dla tańca współczesnego łamanie reguł, które od dawna były ważną cechą baletu. Drzewiecki zasłynął spektaklami takimi, jak “Ognisty Ptak’’, “Krzesany’’ czy “Yesterday’’.
Jego dzieło kontynuowane było przez uczniów – m.in. Ewę Wycichowską. Wieloletnia primabalerina Teatru Wielkiego w Łodzi sprawowała rolę dyrektorki Polskiej Szkoły Tańca od 1988 do 2017 r. Przez pierwsze niemal 40 lat istnienia zrealizowano tutaj ponad 180 premier. Zespół teatralny gościł z występami na pięciu kontynentach.
Właśnie na Śląsku narodziło się w 1991 r. kolejne ognisko, z którego promieniował taniec współczesny. Bardzo duże znaczenie miał w tym Jacek Łumiński, tancerz, choreograf i pedagog. Bytom stał się kolejnym po Poznaniu centrum festiwalowym. Śląski Teatr Tańca istniał od 1991 do 2013 r. Od tych dwóch ośrodków się zaczęło, ale szybko zaczęły powstawać kolejne miejsca, gdzie rozwijał się taniec współczesny.
Fot. Chermiti Mohamed/Unsplash
