Street art – co warto o nim wiedzieć?
Sztukę uliczną znaleźć można na każdym kroku. Jest w gazetach, filmach i grach. Wychodzi naprzeciw współczesnym trendom, a o jej jakości decyduje jedynie gust widza.
Sztuka uliczna nie potrzebuje pośredników w postaci galerii, krytyków i muzeów. Uosabia wolność i ma wartość artystyczną. Co warto wiedzieć o street arcie?
W ciągu ostatnich dziesięcioleci street art zmienił się dramatycznie. Wcześniej w miastach znaleźć można było chaotyczne, pospiesznie wymyślone napisy. Obecnie w metropoliach łatwo natknąć się na coraz bardziej majestatyczne murale opowiadające niesamowite historie o życiu i kulturze społeczeństwa.
Sztuka uliczna przyciąga inwestycje, promuje turystykę i przekształca niebezpieczne i biedne dzielnice w drogie i prestiżowe. Jest potężnym narzędziem zmiany społecznej, a miasta stały się jej pełnoprawnymi płótnami. Porozmawiajmy o pojawieniu się i rozwoju tego zjawiska.
Street art – krótka historia
Sztuka uliczna to rodzaj sztuki wizualnej o charakterze miejskim. W jej skład wchodzą graffiti, szablony, plakaty, murale, itp. Jej zadaniem nie jest wyznaczenie terytorium, ale pokazanie widzowi wymyślonej przez autora fabuły i włączenie go w dialog.
Malarstwo uliczne pojawiło się już w starożytności. Rzeźby naskalne można nazwać pierwszymi tego przykładami (i bynajmniej nie najgorszymi). Kolebką bardziej nowoczesnych przejawów street artu są Stany Zjednoczone. To właśnie tam w latach trzydziestych XX wieku chuligani zaczęli malować pierwsze graffiti na ścianach i wagonach.
Graffiti jako jedna z pierwszych form street artu pojawiła się na przełomie lat 70. i 80. w Ameryce. Ruch ten najaktywniej rozwijał się w Nowym Jorku, którego centralne regiony zostały zdewastowane w wyniku suburbanizacji. W tym kontekście graffiti rozwijało się równolegle z innymi subkulturowymi trendami: jazdą na deskorolce, hip-hopem, breakdancingiem. Było popularne jako forma wyrażania siebie wśród biednych, którzy nadal mieszkali na śródmieściu.
Graffiti było formą oznaczenia terytorium malarza lub całej ekipy. Posługiwali się specyficznym językiem obrazkowym, którego zrozumienie wymagało orientowania się w specyficznych symbolach. Uderzającym przykładem takiej komunikacji, ukrytej przed oczami społeczeństwa, jest The Freedom Tunnel, pod Riverside Park na Manhattanie, który stał się zamkniętym miejscem komunikacji artystów.
Następnie miłośnicy sztuki ulicznej polubili metro i zaczęli malować wagony i całe pociągi. Kiedy napisów było zbyt wiele, władze Nowego Jorku zaproponowały artystom wyrażanie sztuki w specjalnie wyznaczonych miejscach. „Chaotyczna twórczość” została uznana za nielegalną.
Pierwsza wystawa graffiti otwarta została w latach 70. Organizacje komercyjne i domy mody zaczęły oferować najlepszym artystom wzajemnie korzystną współpracę. W tym czasie murale stały się bardziej skomplikowane: zwężyła się grubość linii, dodano kontur, a oprócz napisów zaczęto malować obrazy postaci z kreskówek.
W Europie sztuka uliczna rozwija się aktywnie od lat 80. Jednym z okazałych malowideł graffiti była zachodnia strona muru berlińskiego. Po rozbiórce jego szczątki przekazano 118 artystom do stworzenia galerii plenerowej.
Artyści sztuki ulicznej
Po wkroczeniu do subkultury street artu profesjonalnych artystów, sztuka ta nabrała przesłania, estetyki i znaczenia. Na ulicach pojawiły się dzieła Lee Quiñones i Jean-Michela Basquiata. Koszt kreacji tego ostatniego zaczyna się teraz od 14 milionów dolarów. Na początku lat 90. sztuka uliczna zaczęła być aktywnie wykorzystywana w reklamie. Tacy giganci jak IBM i Sony korzystali z usług malarzy ulicznych.
Banksy – król street artu
Twórcza ścieżka undergroundowego angielskiego artysty Banksy’ego rozpoczęła się w latach 90. Każde z jego arcydzieł niesie ze sobą mocne przesłanie i szokuje umysły ludzi. Wydobywa wady społeczne: mówi o wojnie, zanieczyszczeniu środowiska, globalnej technologizacji, nadużyciach władzy, itp. W 2010 roku Banksy znalazł się na liście 100 najbardziej wpływowych osobistości świata. Jego prace są wyjątkowe i poszukiwane.
Shepard Fairey
Shepard Fairey to kolejny odnoszący sukcesy artysta sztuki ulicznej. Był najbardziej znany ze swojego plakatu Hope do kampanii Obamy (2008) i pracy z Andre the Giant OBEY.
Przykłady street artu na świecie
Najbardziej widoczną i omawianą formą street artu są murale.
Nowy Jork
To miasto o wyjątkowej energii i kulturze. Znajdziesz w nim wiele kompozycji sztuki ulicznej, od naiwnych rysunków po realistyczne i wzruszające portrety.
Londyn
To miasto jest bardzo lojalne wobec miejskich artystów, a jego ściany wypełnione są jasnymi i złożonymi muralami.
Praga
Murale od dawna są częścią kultury czeskich ulic. Praga to ogromne płótno dla młodych talentów.
Paryż
W tym mieście sztuki nawet stare mury potrafią zaskoczyć i przyciągnąć uwagę przechodniów. Tutaj „inteligentne” czarno-białe obrazy Charlesa Levala współistnieją obok imponujących portretów JR i setek żywych wątków nieznanych artystów.
Fot. Anderson Guerra/Pexels
