Łączyły je pasja, talent i ciężka praca. Poznaj słynne primabaleriny

Alicia Alonso, Anna Pawłowa, Maja Plisiecka, Aurélie Dupont… Geniusz twórczy i wrodzona gracja tych czterech kobiet współtworzyły historię sztuki baletowej. Ich życiorysy naprawdę warto znać!

Anna Pawłowa (1881–1931)

Rzadko kiedy baletnica bywa tak mocno kojarzona z jedną rolą. Rosyjska primabalerina Anna Pawłowa przeszła do legendy za sprawą swojej interpretacji partii „Umierającego łabędzia”. Wychowanka Carskiej Szkoły Tańca w Petersburgu dołączyła do zespołu baletowego Teatru Maryjskiego w 1899 roku. W 1906 roku, w wieku zaledwie 25 lat, została jego primabaleriną. Na ten awans zasłużyła sobie mistrzowskimi występami w głównych partiach repertuaru baletu klasycznego. 

Swoją mityczną rolę tancerka otrzymała dzięki Michałowi Fokinowi. Na jej prośbę tancerz stworzył miniaturę choreograficzną „Umierający łabędź” do muzyki trzynastej części „Karnawału zwierząt” Camille’a Saint-Saënsa. Natchnieniem dla obojga artystów był wiersz Lorda Tennysona „Umierający łabędź” i widok sunących po jeziorze łabędzi w parku publicznym. Fokin i Pawłowa zmienili zakończenie miniatury Saint-Saënsa – ranny łabędź umiera na scenie. Premiera etiudy odbyła się w Petersburgu w 1907 roku, wywołując żywy entuzjazm ze strony publiczności i krytyki. 

W 1908 roku rosyjska primabalerina wyruszyła w swoje pierwsze tournée po świecie i założyła własny zespół baletowy. Anna Pawłowa stała się pierwszą primabaleriną, która jeździła ze swoimi spektaklami po całym świecie – o jej występy zabiegały tysiące miast. Jej wpływ rozciągnął się aż na sferę kulinarną. W 1962 roku w hotelu Wellington w Nowej Zelandii primabalerina spotkała Keitha Moneya, swojego ówczesnego biografa. W swej książce Money pisze, że szef kuchni postanowił uczcić legendarną tancerkę, wymyślając nowy deser. Zainspirowany baletową spódniczką stworzył rodzaj tortu bezowego z bitą śmietaną i owocami. Ta kulinarna fantazja ugruntowała sławę Anny Pawłowej.

Maja Plisiecka (1925–2015)

Urodzona w Moskwie Maja Plisiecka nie miała łatwego dzieciństwa. Jej ojciec, inżynier, został rozstrzelany za rządów Stalina, a matka, aktorka kina niemego, prawie 50 lat spędziła w obozie pracy. Przyszła primabalerina złapała jednak szczęście za nogi, wstępując do Teatru Wielkiego w 1943 roku. W wieku zaledwie 18 lat moskwianka przykuła uwagę swoich nauczycieli. W czasie wieloletniej kariery Maja Plisiecka nigdy nie była częścią zespołu baletowego, zawsze występowała jako solistka. Primabaleriną Teatru Wielkiego została w 1960 roku i pozostawała mu wierna przez ponad 50 lat. W 1962 roku, w wieku 36 lat, Plisieckiej przyznano tytuł „prima ballerina assoluta”.

Maja Plisiecka wyróżniała się wdziękiem, plastycznymi ruchami rąk i długimi skokami. Wybitna rosyjska primabalerina była jednak kimś więcej niż tylko niezrównaną baletnicą: krytycy i publiczność cenili ją za połączenie technicznej perfekcji ze wspaniale wydobywaną dramaturgią. Plisiecka była doskonała we wszystkich rolach, zarówno z repertuaru klasycznego, jak i współczesnego: urzekała jako łagodna Aurora ze „Śpiącej Królewny” i Odette z „Jeziora Łabędziego”, a jako skandaliczna Carmen porywała publiczność ekspresją swoich ruchów. Maja Plisiecka wycofała się z baletu w wieku 65 lat.

Alicia Alonso (1920–2019)

Urodzona w Hawanie Alicia Martinez rozpoczęła naukę tańca w Sociedad Pro-Arte Musical w wieku 11 lat. Już jako nastolatka wyszła za mąż za Fernando Alonso i używała jego nazwiska na scenie. Karierę zawodową rozpoczęła w Nowym Jorku, grając początkowo w musicalach. Już po roku, w wieku 19 lat, los wymierzył jej dotkliwy cios. Alicia częściowo straciła wzrok. Przyszła primabalerina nie upadła jednak na duchu. Z choroby zaczerpnęła nową siłę. W tym samym roku American Ballet Caravan – przyszły New York City Ballet – otworzył przed nią swe drzwi. Odtąd Alicia brylowała w klasycznych rolach: Giselle, Aurore, Odette. Największe stolice świata zabiegały o występy kubańskiej tancerki, która w szybkim czasie urosła do rangi międzynarodowej gwiazdy baletu. Swojej naturalności, stylowi i szczupłej, pociągłej twarzy Alicia zawdzięczała przydomek „Czarna Kobra”. 

Wychowana na Kubie Alicia pragnęła rozwinąć taniec we własnym kraju. W 1948 roku założyła w Hawanie Balet Alicia Alonso i została jej primabaleriną. Szkoła stała się wizytówką kultury kubańskiej. Fidel Castro przekształcił ją potem w Narodowy Balet Kuby. Swoją działalnością Alicia Alonso pokazała ojczyźnie, czym jest balet, a reszcie świata – czym jest taniec kubański. Swój ostatni występ Alicia dała w wieku 70 lat. Była tancerką najdłużej obecną na scenach świata.

Aurélie Dupont (ur. 1973)

Od najmłodszych lata zakochana w muzyce, Aurélie Dupont odkryła taniec w wieku 10 lat. Idąc za radą tancerki Liane Deydé, Aurélie wstąpiła do Szkoły Tańca Opery Narodowej w Paryżu. Naturalną koleją rzeczy dołączyła do zespołu baletowego Opery w 1989 roku. Doskonały występ w spektaklu „Don Quichotte” w opracowaniu Rudolfa Nuriejewa sprawił, że już 31 grudnia tego samego roku Aurélie została primabaleriną paryskiej sceny baletowej.

Aurélie łączyła techniczną perfekcję z grą aktorską we wszystkich stylach: w spektaklach klasycznych, takich jak „Jezioro Łabędzie”, neoklasycznych, reprezentowanych chociażby przez „Agon” George’a Balanchine’a, a nawet współczesnych, do których zalicza się „Anatomia Wrażenia” Wayne’a McGregora. W wieku 42 lat primabalerina baletu Opery Francuskiej zeszła ze sceny, by zostać dyrektorem tego zespołu w 2014 roku.

Fot. Vladislav83/Pixabay