Land art – o sztuce blisko natury

Oficjalna definicja w różnych odmianach mówi nam, że land art to forma sztuki współczesnej wpisanej w krajobraz. W praktyce każdy artysta ma swoją wizję i sposób rozumienia tego nurtu.

Land art to stosunkowo nowy kierunek w sztuce, który powstał w latach 60. XX wieku w Ameryce. Wpływ na niego miały takie nurty jak minimalizm, konceptualizm i modernistyczne ruchy: neoplastycyzm oraz kubizm. Był to swego rodzaju sprzeciw wobec klasycznych kanonów oraz komercyjnych ram muzeów i galerii, ale też manifest ekologiczny. Dziś ten nurt kształtowania krajobrazu jest bardzo popularny: każdego roku w wielu krajach na całym świecie odbywają się nawet festiwale landartowe.

Narodziny land artu

Wśród założycieli kierunku można wyróżnić Roberta Smithsona, który tworzył obiekty artystyczne w minimalistycznym stylu i napisał esej, który stał się rodzajem manifestu zwolenników nurtu. Wielu artystów zaczęło dzielić się swoją twórczością poza murami muzeów i galerii, a sama natura stała się dla nich płótnem. Twórcy zaczęli opuszczać swoje domowe studia i wychodzić na otwarte przestrzenie: tworzyć w parkach, nad brzegiem morza lub rzeki, w lasach i na polach. Wszystko w jednym celu – zwrócić uwagę widzów na otaczający ich świat.

Idea i założenia kierunku

W land arcie krajobraz, natura i sztuka przenikają się i współistnieją razem. Główną cechą kierunku jest nierozerwalny związek z pewnym krajobrazem, a dzieło sztuki musi zmieniać się wraz z otaczającą je naturą. Prace wykonywane są dla jednego konkretnego miejsca, z materiałów, które są dla niego charakterystyczne: drewna, ziemi, kamieni, roślinności, piasku. Każdy element dzieła ma swoją żywotność – z czasem całość na stałe stanie się częścią natury. Dlatego też w czystej formie land artu nie stosuje się metalu czy szkła, czyli elementów obcych naturze. Aby stworzyć swoje dzieła, mistrzowie sztuki lądowej spędzają dużo czasu i wysiłku na poszukiwaniu odpowiedniego miejsca, w którym ich pomysł harmonijnie wpasowałby się w krajobraz, a samą pracę mogłaby zobaczyć nieograniczona liczba ludzi. Ogólnodostępność to w końcu kolejna ważna cecha land artu, która przeciwstawia go komercyjnym instytucjom, takim jak muzea.

Artyści i ich dzieła

Robert Smithson. Jeden z najbardziej wyrazistych przedstawicieli ruchu. Jego „Spiralna grobla”, stworzona na terenie Wielkiego Jeziora Słonego w stanie Utah, jest uważana za jeden z najbardziej znanych i zakrojonych na szeroką skalę projektów. Aby go zrealizować, Smithson potrzebował 7000 ton bazaltu, głazów, błota i kryształów soli wydobytych w rejonie Przylądka Rosel.

Walter de Maria. Najbardziej znanym i odkrywczym dziełem artysty było utworzone w 1977 roku „Lightning field” w Nowym Meksyku. 400 piorunochronów stojących na otwartym polu tworzyło ogromną, geometryczną kratę. Sezonowe burze zamieniły się w hipnotyzujący i malowniczy widok dla odważnych widzów.

Jim Denevan. Tworzy hipnotyzujące, geometryczne rysunki na najmniej trwałym płótnie – piasku, używając do tego patyków znalezionych w pobliżu. Od prawie dekady „rysuje” swoje prace na pustynnych plażach Ameryki, pracując czasem przez kilkanaście godzin na obszarze dziesiątek kilometrów.

Maya Lin. Prace artystki mają nie tylko znaczenie artystyczne, ale także ekologiczne, jak np. instalacja „Storm field”. To pole o powierzchni 44 metrów kwadratowych pokrytych falami trawy o wysokości do 5 metrów, wyposażone w specjalny system nawadniający, który sprawia, że dzieło żyje całkowicie bez udziału twórcy.

Zdj. główne: Franz Hajak/unsplash.com