Jak zrobić z puszki zupy prawdziwe dzieło sztuki? O fenomenie Andy’ego Warhola

Twórczość Andy’ego Warhola odzwierciedlała życie Amerykanów. Jego proste i seryjne kompozycje skupiały jak w soczewce amerykańską rzeczywistość. Sam Warhol przeistoczył się w żywą legendę, za której bujną fasadą znikała prawdziwa osobowość artysty.

Kim tak naprawdę był Andy Warhol?

Andy Warhol, a właściwie Andrew Warhola, przyszedł na świat 6 sierpnia 1928 roku w USA.

Jego wczesne dzieciństwo przypada na okres Wielkiej Depresji. Chłopiec mieszkał w fabrycznym Pittsburghu, gdzie smog był czasem tak silny, że kobiety wychodziły na zakupy w maskach przeciwgazowych. Rodzice Andy’ego wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych z wioski Mikova leżącej na terytorium obecnej Słowacji. Jako Rusini posiadali najniższy status ze wszystkich uchodźców z Europy Wschodniej.

Sześcioosobowa rodzina gnieździła się w postawionym na dziko dwupokojowym domu z czerwonej cegły w slumsach, gdzie nie było nawet wody. Warholowie nie upadli jednak na duchu. Przy życiu utrzymywało ich chrześcijaństwo i wiara w american dream.

Dzieciństwo

Warhol był chorowitym i bojaźliwym chłopcem, w wieku 8 lat jego nadwerężone zdrowie dodatkowo osłabił atak pląsawicy (choroba ośrodkowego układu nerwowego). Po tym incydencie tygodnie spędzone w łóżku stały się dla chłopca codziennością.

Żeby pocieszyć i zająć jakoś swojego syna, mama Andy’ego przynosiła mu stale słodycze, komiksy, kolorowanki i zdjęcia jego ulubionych gwiazd filmowych.

Właśnie ten okres dzieciństwa Warhol wspominał później jako czas kształtowania się jego upodobań i nawyków twórczych.

Projektant dla Israel Miller

W latach 50. Warhol pracował jako projektant w ekskluzywnym salonie obuwniczym Israel Miller. Serie pomysłowych pantofelków opracowane dla I. Millera szybko przyniosły mu finansowy sukces i znacząco przyczyniły się do wzrostu zapotrzebowania na jego twórczość.

Miłośnik kotów

Andy Warhol był wielkim miłośnikiem kotów i przez całe życie mu towarzyszyły. W 1954 roku stworzył nawet serię ilustracji z kotami do wydanego własnymi siłami albumu „Dwadzieścia pięć kotów o imieniu Sam oraz jedna niebieska kotka”. Wszystkie podpisy w albumie zostały wykonane przez mamę Andy’ego.

Rewolucjonista sztuki

Wspominając młodość, artysta opowiadał „Zwyczajnie ją piłem (zupę Campbell). Codziennie przez 20 lat jadłem na obiad to samo, w kółko i w kółko”.

W 1962 roku firma Campbell wypuściła na rynek 32 rodzaje zup konserwowych. Z myślą o stworzeniu dzieła, które najlepiej odda ideę ustawionych rzędami produktów w supermarkecie, Andy Warhol na oddzielnym płótnie przedstawił puszki z zupami o wszystkich dostępnych smakach. Praca, która stała się ikoną pop-artu dała początek słynnym seriom Warhola poświęconym symbolom amerykańskiego konsumpcjonizmu.

Warhol pisał: „Podoba mi się, że w Ameryce najbogatsi konsumenci w zasadzie kupują te same rzeczy, co biedni. Siedzisz przed telewizorem i pijesz Coca Colę, i wiesz, że prezydent pije colę, Liz Taylor pije colę, i myślisz sobie, że ty też możesz pić colę”.

Te przemyślenia doprowadziły Warhola do przekonania, że najgłębszą rzeczywistością społecznego doświadczenia jest konsumpcja i reklama. One też sprawiły, że puszka zupy Campbell i butelka Coca-Coli trafiły do galerii na wystawę. Tak zaczęła się rewolucja.

Kolejnym rewolucyjnym elementem w twórczości Warhola była jej powtarzalność.

Od samego początku swojej twórczej kariery Warhol interesował się technikami, które pozwalały na powielanie dzieła sztuki, dlatego z wielkim entuzjazmem wykorzystywał metodę serigrafii. W twórczości Warhola rysunek powoli odszedł na drugi plan. Odtąd jego prace powstawały przy pomocy szablonu nałożonego na drobną siatkę, przez którą farba warstwowo przetłaczana była na płótno. Technika wykorzystywana początkowo tylko w poligrafii umożliwiała powielanie obrazów w bardzo szybkim tempie.

Za pierwsze serigraficzne doświadczenie Warhola uchodzi praca „Dwieście jednodolarowych banknotów”, w której artysta bierze na warsztat ni mniej, ni więcej, tylko amerykańskiego dolara – uniwersalną jednostkę monetarną mierzącą wszystkie materialne dobra w USA i poza ich granicami.

Jedna z ostatnich serii, nad którą Warhol pracował przed swoją śmiercią, była poświęcona wizerunkowi Lenina. Przeważająca część obrazów z tego cyklu zatytułowanego w następstwie „Czerwony Lenin”, przedstawia oblicze wodza na tle tradycyjnie budzącym skojarzenia z komunizmem. W tym samym cyklu jest też kilka prac, na których twarz Lenina tonie w jednorodnym czarnym kolorze, co wygląda jak próba przeniknięcia w samą duszę założyciela Związku Radzieckiego.

Artysta zmarł nagle w 1987 roku na skutek arytmii serca po przeprowadzonej operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego. Śmierć zastała go we śnie, potwierdzając słowa Warhola, że „życie jest nic niewarte”.

Zdjęcie główne: Brownie Harris/Corbis Historical/Getty Images