Najczęściej tłumaczone książki z każdego kontynentu

Na całym świecie możemy znaleźć przykłady fantastycznej literatury, która co roku tłumaczona jest na różne języki. Który kraj i który autor ma najwięcej przetłumaczonych książek w historii? Sprawdziła to Preply, platforma do nauki języków obcych. Stworzona przez nią mapa najczęściej tłumaczonych książek na świecie pozwala zobaczyć, jakie dzieła są najczęściej tłumaczone na poszczególnych kontynentach i w danym kraju. 

Ameryka Północna

Potrzebujesz ucieczki od rzeczywistości? Północnoamerykańskie książki beletrystyczne uwielbiane są właśnie przez marzycieli na całym świecie, ponieważ to fikcja jest najpopularniejszym gatunkiem, który znalazł się na liście najczęściej tłumaczonych tekstów z tego kontynentu. Od książek na temat dorastania (kanadyjska Ania z Zielonego Wzgórza napisana przez Lucy Maud Montgomery) przez magiczny realizm (meksykański Pedro Páramo autorstwa Juana Rulfo) do trzymającego w napięciu romansu (napisany na Bahamach Hotel autorstwa Arthura Haily).

Ale jak wynika z analizy Preply, najczęściej tłumaczona książka w Ameryce Północnej, jedyna tego typu (poradnik) książka uwzględniona w rankingu, pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Mowa o Drodze do szczęścia, L. Rona Hubbarda – przetłumaczono ją na ponad 112 języków. Książka zawiera 21 przykazań moralnych, których powinni przestrzegać czytelnicy.

Hubbard jest również założycielem Kościoła Scjentologicznego, więc nielegalne rozpowszechnianie tych tekstów w szkołach i innych budynkach publicznych wywołało spore kontrowersje.

Wśród najczęściej tłumaczonych północnoamerykańskich książek znalazły się także „In the Castle of My Skin George’a Lamminga z Barbadosu oraz Krótka historia siedmiu zabójstw autorstwa Marlona Jamesa z Jamajki.

Ameryka Południowa

Ameryka Południowa ma bogaty zbiór przetłumaczonych dzieł fikcyjnych. Jednym z najbardziej znanych jest Sto lat samotności kolumbijskiego pisarza Gabriela Garcíi Márqueza. Równie ważne dla literackiej Ameryki Południowej jest 2666 autorstwa chilijskiego pisarza Roberto Bolaño i Alef argentyńskiego pisarza Jorge Luisa Borgesa.

Wyjątkiem od fikcji jest historyczny esej z Urugwaju zatytułowany Otwarte żyły Ameryki Łacińskiej autorstwa Eduardo Galeano. Autor analizuje w nim wpływ stuleci imperializmu, wyzysku i niewolnictwa na Latynosów – od Karaibów po Patagonię. Nie jest to może lektura na plażę, ale dowiesz się z nij, jak historia ukształtowała te regiony Ameryki Łacińskiej.

Najczęściej tłumaczony tekst w Ameryce Południowej pochodzi z Brazylii i jest to Alchemik Paulo Cohelo. Powieść, kóra została przetłumaczona na ponad 80 języków, opisuje podróż młodego pasterza do egipskich piramid. Jej popularność jest prawdopodobnie spowodowana przekazami w niej zawartymi – zasługujesz na miłość, masz moc kontrolowania własnego losu, a Twoje marzenia są ważne.

Europa

Wiele z najczęściej tłumaczonych książek w Europie zalicza się do literatury dziecięcej. Czy to austriackie Bambi, opowieść leśna Felixa Saltena, angielskie Przygody Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrola, włoskie Przygody Pinokia Carlo Collodi, czyli szwedzka Pippi Pończoszanka Astrid Lindgren, wszystkie te opowieści towarzyszą dzieciom przed snem od ponad wieku.

Zaskakujący gatunek literacki, który pojawia się w Europie, to książka teoretyczna… o szachach. Wygląda na to, że łotewski Mój system: traktat o szachach autorstwa Arona Nimzowicha wywarł spory wpływ na świat szachistów, ponieważ tekst przetłumaczono na ponad osiem języków.

Najczęściej tłumaczoną książką w Europie (i na jakimkolwiek innym kontynencie, z ogromną przewagą) jest nowela Mały Książę francuskiego autora Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Ta krótka powieść opowiada o młodym księciu, który odwiedza różne planety i próbuje odnaleźć się w miłości, przyjaźni, izolacji i stracie, uznana jest za ponadczasową historię, bogatą w wiele przejmujących cytatów. Przetłumaczono ją na ponad 382 języki.

Afryka

Po fikcji, głównym gatunkiem najczęściej tłumaczonych książek afrykańskich są autobiografie. Te, opowiadane przez niezliczoną liczbę odważnych autorów: torturowanego więźnia z Mauretanii (Dziennik Guantanamo autorstwa Mohamedou Ould Slahi), innowacyjnego dorastającego naukowca z Malawi (O chłopcu, który ujarzmił wiatr Willimy Kamkwamby) i dziecko-żołnierza z Sierra Leone (Droga przeminęła: wspomnienia chłopca-żołnierza autorstwa Ishmaela Beaha). Czasami czyjeś życie może być bardziej interesujące niż fikcja.

Najczęściej tłumaczonym dziełem ze wszystkich krajów afrykańskich, które zdeklasowało popularnego Hobbita stworzonego przez urodzonego w RPA J. R. R. Tolkiena, jest opowiadanie kenijskiego autora Ngũgĩ wa Thiong’o zatytułowane The Upright Revolution: Or Why Humans Walk Upright.

Do tej pory bajka ta została przetłumaczona na 63 języki (ale liczba ta wciąż rośnie). O co całe zamieszanie? Stworzona przez Thiong’o historia o tym, jak i dlaczego ludzie chodzą na dwóch nogach, jest nośnikiem przekazu: wszyscy jesteśmy połączeni.

Afryka zgarnia również nagrodę za największą liczbę autorek z najczęściej tłumaczonymi tekstami. Wśród tych istotnych pisarek znajdują się Bessie Head z Botswany (Maru), Nawal El Saadawi z Egiptu (Kobiety w punkcie zero), Helene Cooper z Liberii (Dom w Sugar Beach), Nathacha Appanah z Maurytiusa (Ostatni brat), Immaculée Ilibagiza z Rwandy (Left to Tell: One Woman’s Story of Surviving the Rwandan Genocide), Waris Dirie z Somalii ( Kwiat Pustyni) i NoViolet Bulawayo z Zimbabwe (We Need New Names).

Azja

Gatunki najczęściej tłumaczonych książek z Azji są tak różnorodne, jak tamtejsi ludzie, kultury i krajobrazy. Gatunki te obejmują fikcję (Afganistan Tysiąc wspaniałych słońc Khaleda Hosseiniego), poezję (Rycerz w tygrysiej skórze z Gruzji, Shota Rustaveli), politykę (Liban). Zabiłam Szeherezadę: Wyznania gniewnej Arabki Jourmany Haddada), historię (Syria Księga kontemplacji: islam i krucjaty Usama ibn Munqidh), autobiografie (Kambodża Droga utraconej niewinności autorstwa Somaly Mam) oraz książkę do medytacji (Awaken Healing Energy Through the Tao z Tajlandii autorstwa Mantak Chia). W tej różnorodnej krainie literatury każdy znajdzie coś dla siebie.

Na pierwszym miejscu wśród najczęściej tłumaczonych książek w Azji są japońska Norwegian Wood Haruki Murakamiego i indyjska Autobiografia jogina Paramahansy Yoganandy. Pierwsza dotyczy uniwersalnych tematów depresji i żałoby po samobójstwie przyjaciela, druga zaś eksploruje duchową podróż człowieka żądnego przygód. Choć pozornie rozbieżne w temacie, obie są opisem głęboko osobistych przeżyć.

Oceania

Najczęściej tłumaczone teksty z Oceanii to powieści fabularne, które skupiają się na rodzinie. Na przykład, Ptaki ciernistych krzewów australijskiej pisarki Colleen McCullough opowiadają historię rodziny Cleary, która na odludziu zajmuje się hodowlą stada owiec. Przetłumaczona na ponad 20 języków, zajmuje pierwsze miejsce jako najczęściej tłumaczona książka w Oceanii.

Dalej w kolejności mamy Jeźdzca na wielorybie Witi Ihimaera z Nowej Zelandii, którego bohaterem jest ośmioletni Kahu, który próbuje udowodnić swojej rodzinie i plemieniu Maorysów, że potrafi przewodzić. Wreszcie, Leaves of the Banyan Tree samoańskiego pisarza Alberta Wendta opowiada o trzydziestoletniej walce, jaką jedna rodzina toczy w obliczu europejskiego kolonializmu.

Jedyny nietypowy tytuł z Oceanii pochodzi z Tonga. Jest to zbiór humorystycznych opowiadań zatytułowanych Tales of the Tikongs autorstwa Epeli Hau’ofa. W konfrontacji z modernizacją świata zewnętrznego rdzenni mieszkańcy Tiko komicznie i ze współczuciem reagują na nowe oczekiwania kulturowe, jakie przed nimi stawiano.

Fot.: Olga Tutunaru/unsplash.com

Artykuł powstał we współpracy z marką Preply.